Panama 2018

Reisverslag van de 15 daagse groepsrondreis naar Paradijselijk Panama (vlag).
Periode: 8 september tot en met 22 september 2018.
Organisatie: Fox
Groepsgrootte: 18 (5 stellen, 8 alleen gaande)

Dag 1 Amsterdam – Panama City

Vandaag gaat de reis beginnen! We hebben de reis in januari op de vakantie beurs geboekt en ik ben er inmiddels echt aan toe.
Op Schiphol voorloopt alles voorspoedig en voor we het weten zitten we in het vliegtuig.

Ook tijdens de vlucht geen bijzonderheden.
Na 10,5 uur vliegen komen we eindelijk aan in Panama City.
Het bagage gedeelte verloopt rommelig, er werd niet vermeld op welke band onze bagage zou komen(7 banden). Uiteindelijk hebben we er een uur op moeten wachten. Dit was voor de dienstdoende douane beambten ook iets te gortig, dus die besloten, op 2 na, allemaal te gaan pauzeren.
Waar we bij binnenkomst meteen door hadden kunnen lopen, staan we nu een 15-20 tal minuten in de rij om onze koffer door een röntgenapparaat heen te laten gaan (waar niemand naar keek) en een gehaaste ambtenaar die maant dat je op moet schieten.
Na de douane staat onze Nederlands sprekende reisleidster (Esther) op ons te wachten en worden we naar ons hotel gebracht, gelegen in het centrum van de stad.
Om in het ritme te komen zijn Frans, Frans en ik met 4 andere alleen gaande mannen en Esther nog ergens gaan eten. (Cafetería y Restaurante Manolos, hier)

Dag 2 Panama City

We beginnen de dag met een stadstour door deze fascinerende wereldstad. Uiteraard zien wij het beroemde Panamakanaal met haar indrukwekkende geschiedenis en museum.

We maken een stadswandeling door het ‘Casco Viejo’, het oude koloniale centrum van Panama City dat in schril contrast staat met de door wolkenkrabbers bepaalde skyline. We wandelen langs kleurrijke gebouwen, leuke eetgelegenheden en gezellige barretjes.
Hierna rijden we nog een stukje over de Amador Causeway(landtong) voor een fotostop.

De lunch voor vandaag vind plaats in hetzelfde restaurant waar we een dag eerder voor het diner zijn geweest.
Na de lunch besluiten we (Frans, Frans, Arthur en ik) om naar het water te wandelen en richting MultiCentro om daar vervolgens wat te drinken bij het Hard Rock Cafe.
Onderweg terug naar het hotel komen we langs een schijnbaar typisch Nederlandse setting.

In de avond eten bij Restaurante El Trapiche(hier).

Dag 3 Panama City

Vandaag is er tijd voor een optionele excursie, uit eerdere recensies van de reis had ik al voorgenomen om per trein de sluizen aan de Caribische zee te bezoeken, de Gatun Locks. 
Per trein reizen we naar Colon waar onze buschauffeur (die ons ook bij de trein heeft afgezet in Panama City) reeds staat te wachten. (hier)

Er liggen geen schepen bij de nieuwe sluizen, dus we draaien het programma om, eerst gaan we met het veer(hier) over naar de overkant van het kanaal en bezoeken onder andere: Fort San Lorenzo( aan de monding van de Chagres rivier). (hier)

en gaan we lunchen bij Shelter Bay Marina (naast een oude leger basis van de USA waar ook astronauten getraind zijn)(hier). Hierna rijden we terug naar het veer en brengen een bezoek aan de gigantische nieuwe sluizen die onlangs zijn gebouwd(2016) om de grotere (vracht-)schepen van de 21e eeuw de passage door het kanaal te kunnen laten maken.

Het Panamakanaal is verantwoordelijk voor maar liefst één derde van de economie van Panama!
Van hier uit rijden we rechtstreeks terug naar ons hotel.
In de avond eten bij: Restaurante Okey Italia(hier)

Dag 4 Panama City – Soberania National Park

Vandaag bezoeken we de Emberá indianen in het regenwoud, inclusief lokale lunch.
We laten de metropool Panama City achter ons en vertrekken naar het Chagres National Park. Hier stappen we in een traditionele houten kano en varen we over de gelijknamige rivier de groene jungle in.

Op sommige punten is de rivier ondiep en staat er een flinke stroming.

Terwijl de schoonheid van het tropisch regenwoud aan ons voorbij trekt, komen we aan bij de Emberá indianen(hier), een inheemse gemeenschap die nog volgens eeuwenoude tradities en gewoontes in het regenwoud leeft.
De mannen van het dorp wachten ons op met muziek en maken we kennis met de lokale danstent.

We doen gezellig een ronde mee, Ik weet alleen niet of ik nog steeds vrijgezel ben, of inmiddels ben getrouwd, de vraag voorafgaand aan deze dans was wie de vrijgezelle mannen waren (Niemand stak zijn hand op).

We maken een wandeling door het dorpje en schuiven bij de Emberá aan tafel voor een typisch lokale lunch.

Wat we hier duidelijk zien is de leerplicht in uitvoering. Daar waar de Emberá met een soort luier lopen, zijn de schoolgaande kinderen volledig in uniform.
Waar de Emberá geen stroom hebben in hun houten huisjes, is er in het stenen schooltje elektriciteit. Waar de Emberá naar een volgende dorp of naar de bewoonde wereld moeten om te weten of en wanneer er een nieuwe groeptoeristen zal zijn, hebben de leerlingen en leraar toegang tot de rest van de wereld via internet (via schotel) .

In de middag varen we weer terug naar de bewoonde wereld.

Tijdens deze tocht blijkt het een stuk harder te zijn gaan waaien, ook is het in de verte gaan regenen en onweren. Door de golven en de wind worden de eerste 3 personen in iedere boot best wel nat. Gelukkig blijft de regen boven ons hoofd weg.

We rijden verder naar ons hotel(hier) vlakbij het Soberania National Park.
Vandaag eten we in het hotel.

Dag 5 Soberania National Park

Vandaag gaan we een prachtige wandeling maken in het Soberania National Park. Volgens de omschrijving is dit park is het leefgebied van honderden diersoorten en met geluk zien we onderweg verschillende soorten apen, luiaards en vogels.
Als gids hebben we Gertie, een Duitse mevrouw welke een jaar of 20 geleden in Panama is komen wonen. In de bus legt ze uit dat als we dieren willen zien, we dan stil moeten zijn en goed moeten luisteren en kijken.
Eenmaal buiten de bus vertelt Gertie met een stem geschikt voor windkracht 7/8 van alles over diverse bomen en planten, haar stem is zo hard, dat een aantal besluiten een stuk vooruit te gaan lopen, haar stem is een meter of 300 verder nog steeds hoorbaar. Onderweg in de kopgroep best veel dieren gezien. Waaronder een grote groep apen(30-40) die precies boven ons het pad kruist.

Hier staan we lang stil, tot we uiteindelijk ingehaald worden door de rest van onze groep.
Gertie blijkt een vogelaar te zijn, en volgens vogelaars: Als je iets hoort, en je weet wat het is, dan heb je het gezien. (en volgens mij): Als je het gezien hebt, mag je het googelen)
Onderweg terug naar de bus, grap ik tegen Frans, “De chauffeur laat ons zo zijn telefoon zien met foto’s van wat hij allemaal rond de bus gezien heeft.”
Het was niet helemaal waar, bij terugkomst stond hij met een stok op zijn gemak om zich heen te wijzen naar een luiaard, miereneter en neusbeer.

Als later in de bus verteld wordt wat ze allemaal gezien hebben(als vogelaar), zie ik de halve bus bedenkelijk kijken.
Na de lunch in het hotel, besluiten we met ons 5-en (Frans, Frans, Arthur, Ewoud en ik) een trail te volgens welke bij het hotel was uitgezet.
Volgens Esther duurt de trail ongeveer 90 minuten. Na 4 uur glijden, vallen, opstaan en klauteren kwamen we zeiknat en van top tot teen onder de modder aan bij het hotel. In de laatste 20 minuten was het gaan regenen en onweren en ook al donker aan het worden.

Tijdens de wandeling dachten we er anders over, maar achteraf was het een mooie tocht.

Het eten was wederom in het hotel, er was een tafel gereserveerd, maar daar was een groep Duitsers aan gaan zitten. Zij waren net klaar met eten toen wij compleet waren. Zoals alle Nederlanders in het buitenland eerst e.e.a. met de tafels geschoven (1 groep Duitsers zat er nog) stukje om, stukje verder (ivm regen) weer een stukje om, diagonaal anders paste het niet en nog maar een tafel erbij.

Dag 6 Soberania National Park – Chitré

Vandaag voert de weg ons grotendeels over de Pan American Highway, de weg die het noorden van Noord-Amerika en het zuiden van Zuid-Amerika met elkaar verbindt.
Aan de ene kant zien we de bergen en aan de andere kant het glinsterende water van de Grote Oceaan.
We rijden naar het schiereiland Azuero, het culturele hart van het land. Hier worden oude Panamese tradities nog in ere gehouden en dragen de vrouwen tijdens feestelijke gelegenheden de ‘pollera’, een zeer kleurrijke jurk met decoraties van bloemen en dieren.
Ongeveer halverwege de rit hebben we een tussen stop(hier).
In de middag heeft Esther voor ons een tour in elkaar gezet. we brengen een bezoek aan een museum, een kerk/plein (op het plein is het wel makkelijk de telefoon opladen, aan iedere lantaren paal zit een stopcontact) een bedrijfje wat beelden maakt van klei (zitten er genoeg in dezelfde straat en om de hoek…) tot slot nemen we wat de drinken bij een uitkijkpunt.

Eten doen we bij Memories(hier), naast het hotel(hier), het regent best wel hard, velen hebben de paraplu gepakt of een regenjas aangedaan om 40 meter te lopen.

Dag 7 Isla Iguana

Vroeg uit de veren want we gaan naar een prachtig eilandje voor de kust. We pakken de boot naar Isla Iguana, (van hier naar hier)een eiland omzoomd door witte zandstranden en kleurrijke onderwaterwereld. Zoals de naam al doet vermoeden, komen hier veel leguanen voor die nieuwsgierig rondlopen over het eiland. Al snorkelend zou je de koraalriffen in het verkoelende zeewater kunnen verkennen en op het strand was voor een lekkere lunch gezorgd.

In de middag varen we weer terug. Onderweg zien we dolfijnen en zelfs een walvis, even is er verwarring, 1 staart, 2 staarten of zelfs 3. Het blijken 2 walvissen en een kalf te zijn. Prachtig om te zien.

Terug in het hotel nog wat gedronken. er was een feestje in de avond. De gastvrouw droeg een mooie Pollera.

Later tijdens het diner in Salsa y Carbón Restaurante(hier) bleek dat de walvissen best speciaal waren, er was zelfs een stuk in het nieuws van zo’n 10 minuten met meerdere deskundigen, het ging niet niet zozeer over de walvissen, maar wel over het kalf.

Het hotel had een mooie binnentuin

Dag 8 Chitre – Boquete

We trekken de hooglanden in en rijden naar het plaatsje Boquete met haar dichte nevelwouden. Boquete is een pittoresk dorpje dat beroemd is vanwege zijn verkoelende klimaat, de koffie en de vele outdoor mogelijkheden in het gebied. Ook is dit het leefgebied van de Quetzal, de heilige vogel van de Maya’s.
Onderweg maken we een stop bij een busstation(hier) en lunchen we in David(hier).
In de tuin naast het restaurant zaten een aantal groene leguanen verdekt opgesteld in het gras.

Na een korte stop bij ons hotel(hier) zijn we met een locale bus door gereden naar El Explorador(hier). Volgens Esther zou het een ritje zijn van circa 10 minuten. Dit zou kloppen, als we er rechtstreeks heen gereden zouden zijn. De chauffeur was duidelijk van mening, dat als er 18 personen in zijn bus gingen, er ruimte was voor meer, deze andere personen werden met al hun boodschappen op diverse plekken langs de (overigens mooie) route afgezet en opgehaald. Eenmaal aangekomen, was het een GROTE tuin, waar van alles voor gedaan wordt om kolibries te kunnen spotten.

Ik heb er 1 gezien die op een bij leek (de kleinste kolibrie soort) hij was echter zo snel en zo klein, dat hij al weg was voor ik mijn camera kon richten.
Vanuit de eigenaar kreeg ik te horen dat het wel degelijk een Kolibri was.
En zoals ik van Gertie (op dag 5) geleerd had. heb ik als vogelaar met eigen toevoeging heb ik onderstaande plaatje gegoogled. (Als je het hoort en je weet wat het is, dan heb je het gezien (eigen:als je het gezien hebt, mag je het Googlen))

In de avond bij een Argentijns restaurant(La Posada Boqueteña)(hier) gegeten, wat overigens een stuk duurder was(zeker prijs/kwaliteit) dan het restaurant in Chitre van de vorige avond.

Dag 9 Boquete

In de ochtend bezoeken we een koffieboerderij(Cafe Ruiz). We krijgen van Carlos een mooie, duidelijke, leerzame en vooral humorvolle uitleg en rondleiding over een deel van de plantage. Carlos weet het allemaal mooi te vertellen en zelfs ik al niet koffie kenner weet de verschillende kenmerken van de bonen struiken, en de diverse processen tot aan het roosteren.

Na afloop nemen we de bus naar het souvenirwinkeltje van de koffie plantage. Hier mogen we koffie proeven, maar eerst krijgen we nog een uitleg van Carlos over het brandt process. Het blijkt dat aan licht gebrande koffie veel meer smaak zit, ook is dit hetgeen waar de cafeïne in zit.
Bij darkroast (verbrande koffie) zoals we dat vooral in Nederland drinken, is eigenlijk alle smaak en cafeïne verbrand. De voorkeur vanuit de groep ging naar light roasted coffee.
Sommigen hadden gehoopt om de trots van de plaats te krijgen (Geisha coffee) dit is echter zo duur(450$ per kilo ongebrand, gewone koffie is ongeveer 1-1,5$ per kilo), dat een bodempje koffie ook al enkele tientallen dollars zou kosten.
Na de lunch in het centrum van Boquete, zijn we vanaf het hotel vertrokken voor een mooie wandeling door de bergen(start is hier).
Het doel was de Quetzal. We hebben wel een nest gezien, maar de vogel zelf niet. Het was een mooie makkelijke wandeling tot aan een 1000 jaar oude boom (volgens het boord).

Deze keer had Esther de groep vrijgelaten om ergens te gaan eten.
Arthur had al gekeken op tripadviser en het was Il RetroGusto(hier) geworden. We hebben hier lekker gegeten en het was zeer gezellig.

Dag 10 Boquete – Bocas del Toro

Vanuit de hooglanden rijden we naar de kust en varen we vervolgens naar het Isla Colón, het hoofdeiland van het prachtige eilandenarchipel Bocas del Toro, omringd door een helderblauwe zee, is één van de hoogtepunten van Panama die Fox ons niet wilde onthouden.
Onderweg maken we nog een tussenstop bij een waterkracht centrale(hier). Hier is goed te zien dat er normaal gesproken best wel meer regen valt want het water kan echt een flink stuk hoger.

Na een aantal uur slingeren door de bergen komen we aan in Almirante. Hier liggen de bootjes welke ons in 40-50 minuten naar ons hotel in Bocas brengen.

Voor de lunch blijven we in het hotel(hier), deze heeft een mooie bar op het water.

Na de lunch kunnen we naar de kamers en is de middag ter vrije besteding. Het is echter tropisch warm, dus buiten een klein stukje wandelen in de omgeving van het hotel, bleek de bar aan/op het water best aantrekkelijk te zijn.
Na de gebruikelijk pineapple smoothie viel mijn oog op de Cookie monster smoothie, deze hadden ze op dat moment echter niet.
Ook kwamen we erachter dat de bar van 17-19 happy hour had….. Normaal 2 halen 1 betalen, nu per stuk bestelen en de helft afrekenen…. Gaat best hard….

Na het eten in de stad Bocas in een door Esther geregeld restaurant(El Ultimo Refugio)(hier) weer terug naar de bar, nog steeds geen cookie monster.

Dag 11 Bocas del Toro

Vandaag staat een mooie excursie op het programma. We beginnen met een boottocht naar een indianen stam op een ander eiland(hier).
We worden opgewacht door een gids en krijgen een mooie wandeling.
Tijdens de wandeling vonden we de eerste rode kikker en een zeer bereidwillige kolibrie (denk dat Jules de Korte hem ook wel op camera had gekregen)

Deze stam was een stuk groter dan de Emberá waar we eerder geweest waren, ze hadden zo’n 900 inwoners, elektriciteit, stromend water, kleding en een aantal verharde paden, zelfs het pad van onze wandeling was een stuk verhard.

Na de indianen werd het tijd om te lunchen, de lunch was meegenomen en hebben we genuttigd op een stukje strand(hier).

Na de lunch was het tijd om te gaan snorkelen, degene die niet wilde snorkelen werden afgezet bij een aantal huisjes (en bar) op het water(hier).
Hier kon je vanaf het terras vissen, zee-egels, zeesterren, en koraal zien.

De piña colada werd hier vers gemaakt, de voorraad was echter niet zo groot. Nadat Frans, Frans en ik een paar glazen bestelt hadden was het op.
Toen de groep weer compleet was, verder gevaren naar Red-Frog Beach(hier).
Onderweg tijdens het varen nog 2 luiaards gezien, deze hingen in bomen bijna boven het water.

Red-Frog Beach is een beetje een toeristische aanfluiting geworden. Voor een aantal dollar mag je over een verhard pad van de kant waar de boten liggen naar het strand lopen.

Op 1 boom, 5 meter voorbij de entree van het gebied zien we een rode kikker zitten, dit is ook de enige keer geweest. Vroeger zat het er zo vol mee, dat ze het strand er naar vernoemt hebben. We hebben het gevoel dat het personeel bij de ingang het beestje even uit zijn doosje haalt en direct als de toeristen verder zijn er weer indoet, wachtend op de volgende groep,

Eenmaal op het strand nog meer storende factoren, overal strandbedjes en strand tenten, behorende bij een van de hotels/resorts.
We waren precies op tijd terug bij het hotel voor het happy hour. Wederom nog geen Cookie Monster.
Voor het eten had Arthur weer een leuk restaurant via TripAdvisor uitgezocht. (Buena Vista Restaurant(hier)) en uiteraard weer terug naar de bar.

Dag 12 Bocas del Toro

Vandaag is een dag ter vrije besteding. we hadden met een groep besloten om naar Starfish Beach te gaan(hier). De geregelde taxi bracht ons voor 5 dollar per persoon naar de andere kant van het eiland. Daar hebben we wederom een stukje toeristisch verval gezien, op het eens zo mooie strand staan nu aansluitend naast elkaar strandtentjes, stoelen en ligbedden. Van de zeesterren is niet veel meer te zien.

Iemand uit de groep had er een opgepakt en vanuit een boot werd geroepen dat dat niet mocht, vervolgens vaart dezelfde boot met personeel voor de strandtenten zo het strand op over de zeesterren heen.
Terug naar de stad hebben we een soort lijndienst genomen, voor 2,5$ p.p. Deze rit was comfortabeler dan in de taxi en er was ook ruimte voor een korte foto stop bij het plastic dorp (gemaakt van aangespoeld plastic).

Nadeel was wel dat schijnbaar voor leerlingen ook de lunch was afgelopen en we bij een dorpje iedere 20 meter konden stoppen om iemand in te laten stappen.

De lunch hebben we gedaan bij een surfschool (Hungry Monkey(hier))

Na de lunch nog wat door Bocas gelopen op zoek naar een leuk souvenir en vanuit daar terug naar het hotel gewandeld, tot dat de weg ophield, vanaf daar voor 2 dollar een taxi gepakt.

Verder lekker op het terras bij de bar gezeten.
Het diner was verzorgt door Esther. We werden met een bootje opgehaald en naar een ander eilandje gebracht. Gegeten bij Bibi’s on the Beach(hier), een restaurant op het water waar je de roggen onder het restaurant door zag zwemmen.
Uiteraard weer naar de bar bij terugkomst bij het hotel.
Vanachter de bar hoor ik een soort van oh-oh en zie een van de barmannen weg gaan. Een half uur later is hij weer terug en is het mogelijk om een Cookie monster te bestellen. (Smoothie gemaakt met Oreo koekjes) Heel erg lekker.

Dag 13 Bocas del Toro – Panama City

De ochtend is ter vrije besteding, niemand heeft echt zin om buiten het hotel te gaan kijken en ik neem mijn laatste Cookie Monster Smoothie.
Iets na de lunch(in het hotel) gaan we naar het vliegveld(hier) voor de vlucht van Bocas del Toro naar Panama City.

In Panama City hebben een aantal medereizigers een fles rum gehaald voor thuis, ook hebben we wat rum en cola ingeslagen voor de avond om gezellig op het terras van het hotel de vakantie af te sluiten.
De diner was weer bij Manolos en zoals eerder vermeld met een groepje de vakantie afgesloten op het terras van het hotel.

Dag 14 Panama City – Amsterdam

Onze laatste dag in dit bijzondere land is helaas alweer aangebroken. In de ochtend hebben we een mooie wandeling gemaakt in 1 van de stadsparken, Parque Natural Metropolitan(hier).

De laatste uren hebben we afgesloten met nog een lunch bij Manolos en uiteindelijk de bus naar het vliegveld(hier).

Het boarden ging voorspoedig en uiteindelijk de lange zit in het vliegtuig.

Dag 15 Aankomst Amsterdam

Aankomst in Amsterdam en einde van een zeer afwisselende reis!
Op Schiphol nog afscheidt genomen van Esther en met onze nieuwe chauffeur nog een bakkie koffie gedronken (dark roasted).